Позитив фалсафа курси

«Ижтимоий фикр» республика жамоатчилик фикрини ўрганиш Маркази XIX асрнинг энг машҳур файласуф сиймоларидан бири, француз файласуфи ва социологи, позитивизм асосчиси Огюст Контнинг фундаментал  асари - «Позитив фалсафа курси» ҳақида қисқача шарҳни тақдим этади.

Позитив фалсафа курсини ёзиш 1830 йилда бошланган бўлиб, у ўн икки йилдан сўнг - 1842 йилда якунланди ва олти жилдда нашр этилди. Ушбу асар муаллиф 1829-1830 йилларда Париждаги Қироллик Атенеумида ўқиган курс дарсларини айнан бирлаштиради.

Конт ўз китобида барча мавжуд фанларни тизимга солишга ҳаракат қилади. Унинг фикрича, позитив дунёқарашга эришмоқчи бўлган инсон математика, астрономия, физика, кимё, биология ва социологияни билиши керак. Боз устига, ушбу фанларни ўрганиш айнан шу тартибда бориши керак. Билиш Оламдан Инсон томон борадиган бундай йўл мутлақо фарздир. «Позитивист» аввало ўзида қатъийлик, аниқлик ва олинган натижалардан бир бутун хулоса чиқариш қобилиятини тарбиялаши, сўнгра ўзини инсоният манфаати йўлида ижтимоий ва сиёсий соҳалардаги амалий ишларга бағишлаши керак.

Контнинг асарида илм-фан ютуқларига нафақат инсон билимлари жамланмаси сифатида, балки бутун жамиятни яхшилаш учун хизмат қилишини назарда тутган ҳолда муносабат билдиришга ҳаракат қилинади.

Позитивизм, Конт ўз асарида ёзганидек, “фактни қайд этишга қатъий олиб бормайдиган ҳар қандай таклиф ҳеч қандай аниқ-равшан ёки идрок этиш аҳамиятига эга бўлолмаслигини» фундаментал қоида сифатида эътироф этади. Позитивизм, "ижобий" тушунчаси "салбий"га зид эмас, аммо бу атама лотинча positum (жоиз нарса берилган) сўзининг ўзагидан келиб чиққан. У ҳақиқатан ҳам жамиятни чексиз тараққиётга олиб борадиган ноёб тартиб мавжудлигини тасдиқлайди.

Ушбу файласуф томонидан 1830 йилдан 1842 йилгача бўлган даврда таърифланган учта давлат қонуни олимнинг бу "жамиятни ташкил этиш қонуни, жамият асосланадиган тамойиллар” деб билиши ҳисобланади. Ушбу даъво О.Конт ўзининг позитивизми билан социология концепциясини яратди ва доимо тўлиқ объективликка интилиб, илмий тафаккур ва кузатув усулини ривожлантирди, деган ғоя билан тасдиқланади.