ОИЛАВИЙ ҚАДРИЯТЛАР, САЛОМАТЛИК, БАРҚАРОРЛИК ВА ФАРОВОНЛИК

(Янги йилни идрок этиш ва нишонлаш тўғрисида жамоатчилик фикри сўрови якунлари)

Ўтказилган ижтимоий сўров шуни кўрсатадики, Янги йил аҳоли учун ижтимоий ва оилавий ҳаётда муҳим роль ўйнайдиган энг аҳамиятли ва кутилган байрамлардан бири мақомини сақлаб қолишда давом этмоқда. Аксарият фуқаролар Янги йилни нишонлашни режалаштирмоқда, бу эса байрам анъаналарининг барқарорлиги ва уларнинг жамоатчилик онгига сингиб кетганидан далолат беради. Байрам нафақат тақвим санаси, балки сарҳисоб қилиш, янгиланиш ва келажакка умид рамзи сифатида ҳам қабул қилинади.

Янги йилни идрок этишнинг ҳиссий фони, умуман олганда, ижобий тавсифланади. Мутлақ кўпчилик респондентлар байрамни қувончли ёки хотиржам кайфият билан кутиб олишади ва байрамона муҳит мавжудлигини қайд этишади. Бу янги йил арафасида жамиятда барқарор ижобий кайфият ҳукум суришидан, байрамнинг ижобий ҳис-туйғулар ва умидлар манбаи сифатидаги рамзий аҳамияти сақлаб қолаётганидан далолат беради.

Янги йилни нишонлаш шакллари асосан уй ва оилавий характерга эга. Аксарият фуқаролар байрамни ўз уйида ёки ота-онасиникида, яқинлари даврасида кутиб олишни режалаштиришган. Бундай танлов аҳолининг қулайлик, хавфсизлик ва илиқ мулоқотни хоҳлашини, шунингдек, байрамни тинч ва одатий муҳитда ўтказишга интилишини акс эттиради. Оммавий ва кўнгилочар байрам шакллари, масалан, ресторанлар, саёҳатлар ёки оммавий тадбирларга бўлган қизиқиш анча кам.

Байрамнинг ижтимоий контексти ҳам оилавий ҳамжиҳатликка йўналтирилганлиги билан тавсифланади. Янги йил аввало бир неча авлодни бирлаштирувчи оилавий байрам сифатида қабул қилинади. Аксарият респондентлар Янги йил кечасини оила даврасида ўтказишни режалаштиришган, бу эса оилавий қадриятлар ва барқарор ижтимоий алоқаларнинг аҳамиятини таъкидлайди. Ушбу натижалар, айниқса байрам кунлари ва муҳим даврларда оиланинг асосий ижтимоий институт сифатидаги роли юқори эканлигини кўрсатади.

Тасаввурга асосланган таҳлил шуни кўрсатадики, аҳоли онгида Янги йил биринчи навбатда номоддий ва ҳиссий қадриятлар билан боғлиқ. Энг кенг тарқалган тасаввурлар оилавий мулоқот ва уйнинг шинамлиги, болалар қувончи, шунингдек, анъанавий байрам дастурхони ва миллий таомларни ўз ичига олади. Ушбу элементлар Янги йилнинг илиқ, самимий ва бирлаштирувчи воқеа сифатидаги қиёфасини шакллантиради.

Янги йил арафасидаги орзу-умидлар манбалари ҳам асосан ижтимоий йўналтирилган характерга эга. Аксарият фуқаролар учун оиласи ва яқин инсонлари, шунингдек, қариндошларининг саломатлиги ва фаровонлиги асосий таянч бўлиб қолмоқда. Респондентларнинг катта қисми янги йилдан умидларини мамлакатдаги ривожланиш ва ижобий ўзгаришлар билан боғлайди, бу эса ижтимоий аҳамиятга молик умидларнинг мавжудлигини ва ижтимоий-иқтисодий жараёнларга бўлган қизиқишни акс эттиради. Умидлар камроқ шахсий ютуқлар ва моддий мақсадлар билан боғлиқ.

Янги йил дам олиш кунларидан умидлар, одатда, кучларни тиклаш ва ҳиссий хотиржамликка қаратилган. Фуқаролар, энг аввало, оила даврасида бўлиш, кундалик ташвишлардан холи бўлиб, ички имкониятларини тиклашни мўлжаллашади. Кўпчилик учун хотиржамлик ва уйда, одатий муҳитда бўлиш имконияти муҳимдир. Дам олишнинг фаол шакллари, саёҳатлар ва кўнгилочар тадбирларга камроқ устуворлик берилади, бу эса аҳолининг байрамда дам олишнинг бир маромда кечадиган ва тикловчи шаклига бўлган талабини акс эттиради.

Асосий янги йил тилакларининг таҳлили шуни кўрсатадики, аҳоли биринчи навбатда базавий ҳаётий қадриятларга йўналтирилган. Кўпинча респондентлар ўзлари ва яқинларининг соғлиғи, тинчлик, хотиржамлик ва барқарорлик, шунингдек, молиявий барқарорлик ва оилавий фаровонликни асосий тилаклар сифатида кўрсатадилар. Ушбу устуворликлар жамиятнинг барқарорлик, хавфсизлик ва уйғунликка бўлган интилишини ҳам шахсий, ҳам ижтимоий даражада акс эттиради.

Умуман олганда, сўров натижалари Янги йил арафасида аҳолининг ижтимоий кайфияти ижобий эканини кўрсатмоқда. Байрам бирлашиш, сарҳисоб қилиш ва келажакка умид боғлаш вақти сифатида қабул қилинади. Оилавий қадриятларнинг устунлиги, саломатлик, барқарорлик ва хотиржамликка йўналтирилганлик жамиятнинг ижтимоий ҳамжиҳатлик, барқарор ривожланиш ва фаровонликка бўлган юксак талабидан далолат беради.